HOŁUBLA

Cerkiew w Hołubli - pozostałe informacje

Cerkiew unicka w Hołubli – inwentarz z końca XVIII wieku

Stan świątyni i parafii według wizytacji kościelnej

Zachowany w Archiwum Państwowym w Lublinie dokument sporządzony pod koniec XVIII wieku (ok. 1790–1798 r.) przedstawia bardzo szczegółowy opis cerkwi unickiej w Hołubli. Wpis ten dotyczy zarówno stanu technicznego świątyni, jak i jej wyposażenia, majątku oraz życia parafialnego.

Cerkiew była wówczas drewniana, zbudowana na kamiennym fundamencie i pokryta dachem gontowym. Jej wnętrze zdobił ikonostas z obrazami świętych, wykonany przez miejscowego artystę. Budynek był utrzymany w dobrym stanie, a nabożeństwa odbywały się regularnie.

Przy cerkwi funkcjonowała szkoła parafialna, w której uczono dzieci czytania i katechizmu. W pobliżu znajdowała się również drewniana plebania z ogrodem, a obok niej — budynki gospodarcze: spichlerz, obora i stajnia.

Parafia posiadała własne grunty fundacyjne, obejmujące pola uprawne, łąki i pastwiska. Dochód z ich użytkowania był przeznaczany na utrzymanie duchowieństwa i świątyni.

Wyposażenie cerkiewne i księgi parafialne

W spisie rzeczy cerkiewnych znajdują się:

Kielichy liturgiczne ze srebra i cyny,
Ornaty i szaty: m.in. czerwony ornat haftowany złotem,
Ewangeliarze i księgi modlitewne,
Dzwony cerkiewne – jeden większy i jeden mniejszy,
Ikony i obrazy rozmieszczone zgodnie z tradycją unicką.

W dokumencie odnotowano również prowadzenie ksiąg metrykalnych (urodzeń, ślubów i zgonów) od 1762 roku, przechowywanych w zakrystii, w skrzyni zamykanej na klucz.

Dochody parafii

Dochody cerkwi pochodziły z kilku źródeł:

z dzierżawy gruntów parafialnych,
ze sprzedaży plonów,
z ofiar wiernych (np. za posługi liturgiczne),
z pomocy i darowizn od lokalnych dziedziców.

Po odliczeniu kosztów na utrzymanie kościoła, plebanii i służby cerkiewnej, pozostawały środki na utrzymanie duchownego.

Podsumowanie

Ten inwentarz parafii greckounickiej w Hołubli z końca XVIII wieku jest jednym z najstarszych znanych źródeł pisanych o życiu religijnym tej miejscowości. Potwierdza nie tylko istnienie dobrze zorganizowanej struktury parafialnej, ale też wysoki poziom życia duchowego i samowystarczalności wspólnoty. Dokument ten doskonale wpisuje się w szerszy kontekst historii unii brzeskiej i późniejszych losów Kościoła greckounickiego w dobie zaborów.

Źródło: Archiwum Państwowe w Lublinie, sygn. 35/95/0/5/101